در ماه اوت سال ۲۰۱۸، یک مقام رسمی ایالات متحده به نام یلیم پرتلت در کنفرانس خلع سلاحهای ماهوارهای در فضا که در ژنو برگزار شد، روسیه را به طراحی سلاحهای ماهوارهای برای از کار انداختن سایر ماهوارهها در فضا متهم کرد. با اینحال، مسکو معتقد است این ماهوارهها، با هدف بررسی و شناسایی مشکلات سایر ماهوارههای موجود در فضا و بعضا حل این مشکلات در فاصله نزدیکی از این ماهوارهها قرار میگیرد.
واقعیت این است، که هر دو اظهار میتواند درست باشد. ماهوارهای که توانایی مانور خوب و کامل برای نزدیک شدن به ماهوارهای دیگر را دارد و مجهز به ابزاری برای دستکاری است، هم میتواند در راستای اهداف تعمیراتی به کار گرفته شود هم در راستای اهداف مخرب برای غیرفعال کردن. ماهوارهای با این مشخصات به راحتی برای اهداف نظامی قابل استفاده است.
از سال ۲۰۱۳، روسیه چهار ماهواره از نوع بازرس (Inspector) با نامهای Kosmos 2491، Kosmos 2499، Kosmos 2504 و Kosmos 2519 را در فضا مستقر کرده است و ایالات متحده با توجه به فعالیتهای خاص و ماهیت غیرشفاف این ماهوارهها، به آنها مشکوک است. همچنین مشاهده شده است که این ماهوارهها از نزدیکی اشیای فضایی عبور میکنند که نشاندهنده توانایی مانور دقیق آنها است.
این گمانهزنیها در سال ۲۰۱۴، پس از عدم اعلام ماهواره Kosmos 2499 توسط روسیه شدت گرفت. منابع روسی، این ماهواره را به عنوان بستر تستی برای یک سیستم پیشران پلاسمایی/تراستر یونی معرفی کردند که با حدس و گمانها متناقض است. ماهواره Kosmos 2491 که در سال ۲۰۱۳ به همراه سه ماهواره دیگر پرتاب شد، توسط مسکو اعلام نشد. در ادامه این فعالیتهای مسکو، Kosmos 2504 در سال ۲۰۱۷ تا فاصله یک کیلومتری به بقایای یک ماهواره نابود شده توسط موشک ضدماهوارهای چینی، نزدیک شد. ماهوارههای Kosmos اغلب پس از مدت زمان طولانی غیر فعال بودن، شروع به فعالیت و حرکت میکنند که موجب شدتگیری گمانهزنیها درباره ماهیت این ماهوارهها میشود.
ماهواره Kosmos 2519 نیز در ژوئن ۲۰۱۷ پرتاب شد و فعالیتهای مشکوکی مشابه ماهوارههای هم خانواده خود داشته است.
این ماهوارهها با داشتن تجهیزاتی مانند بازوی کوچک یا حتی ضربه وارد کردن به ماهواره دیگر به راحتی میتوانند آن را از کار بیاندازند. تجهیزات دیگری مانند لیزرها، گلولههای جنبشی یا سیستمهای نرمافزاری نیز میتوانند با هدف غیرفعالسازی ماهوارهها به کار گرفته شوند.
لازم به ذکر است، روسیه تنها کشوری نیست که به دنبال برنامههای نظامی از طریق ماهوارهها در فضا است. ایالات متحده نیز دارای ماهوارههای بازرسی مشابهی است که بعضا از تکنولوژیهای بالاتری برخوردار میباشند. در حال حاضر، ایالات متحده در حال توسعه یک ماهواره مادون قرمز با نام phoenix از نوع mothership است که به منظور اتصال به مینی ماهوارههای جدید برای از بین بردن سختافزارهای مداری و ربودن ماهوارههای پارازیتی طراحی شده است. نیروی هوایی ایالات متحده نیز دو هواپیمای فضایی X-37B برای تست مداری چندمنظوره در اختیار دارد که ماهیت و تواناییهای آنها همچنان در ابهام قرار دارد.
چین نیز در حال مطالعه و بررسی چگونگی استفاده از این نوع ماهوارهها است. ماهواره Shijian 15 که در سال ۲۰۱۳ پرتاب شده است، مجهز به بازوهای کوچک و جتهای مانوری است. با اینحال، طبق اعلام دولت چین، این ماهواره با هدف جمعآوری زبالههای فضایی، تست سوختگیری مداری و تعمیر سایر ماهوارهها طراحی و پرتاب شده است. طبق گزارشها، ماهواره Shijian 15 در نزدیکی ماهواره Shijian 7 عملیاتی را انجام داده است که میتواند بیانگر قابلیت ربایش ماهواره توسط Shijia 15 باشد.
قابلیت دوگانه این نوع ماهوارهها (به کارگیری در برنامههای نظامی و یا غیرنظامی) ضرورت نیاز به تنظیم مقررات فضایی را تشدید میکند. تا کنون اقدامات مؤثری در این زمینه توسط کشورهای پیشرو در صنعت هوافضا انجام نشده است. همچنین به دلیل نبود یک سازمان نظارتی مقتدر، بعضا برخی از قوانین اولیه فضایی نیز نادیده گرفته شده است.