«چند سال پیش در بازدیدی که از شرکت‌های فضایی اروپایی از جمله آرین اسپیس (Arianespace) داشتم، آن شرکت‌ها نگرانی‌ای از بابت حضور شرکت آمریکایی ULA در بازار پرتاب‌های فضایی نداشتند اما پرسیدند چگونه می‌توانیم از دست اسپیس ایکس (SpaceX) خلاص شویم؟ چون می‌دانستند که این شرکت آن‌ها را از بازار حذف خواهد کرد.»
جملات فوق بخشی از سخنان لورتا سانچز (Loretta Sanchez) یکی از نمایندگان حزب دموکرات مجلس سنای آمریکا در سال ۲۰۱۵ در کمیته خدمات مسلح این مجلس بود که با خنده برخی از حضار مواجه شد. اما اکنون پس از گذشت ۴ سال، دیگر کسی با یادآوری این سخنان نمی‌خندد؛ حداقل در اروپا که اینطور نیست! اخیرا یکی از خبرگزاری‌های دولتی فرانسه گزارش داده است که ایلن ماسک (Elon Musk) و شرکتش با استفاده از ماهواره‌برهای بازگشت‌پذیر و کاهش هزینه پرتاب‌های فضایی آرین اسپیس را در معرض حذف از بازار پرتاب فضایی قرار داده است.
در زبان فرانسوی چگونه می‌گویند: «رقابت فضایی را باختیم»؟
طی چند سال اخیر، آرین اسپیس که یکی از زیرمجموعه‌های ایرباس است، همواره سعی کرده تا در بازار تجاری پرتاب‌های فضایی با اسپیس ایکس رقابت کند. اکنون مشکلی که برای آرین اسپیس پیش آمده این است که هزینه هر پرتاب فالکون۹ اسپیس ایکس تقریبا ۶۲ میلیون دلار می‌باشد، در حالی که پرتاب ماهواره‌برهای آرین حدودا ۲۰۰ میلیون دلار برای مشتری هزینه دارد و قاعدتا هر مشتری گزینه ارزان‌تر را ترجیح می‌دهد. پر واضح است که آرین اسپیس فعلا از لحاظ قیمت نمی‌تواند با چنین ارقامی رقابت کند. بنابراین این شرکت برای بهبود موقعیت خود در بازار، تصمیم گرفت که ماهواره‌برهای سری آرین ۶ را توسعه داده و به بازار وارد کند.
هدف از توسعه ماهوارهبر آرین ۶ که قرار است تا سال ۲۰۲۰ آماده عملیات شود، کاهش میانگین هزینه پرتاب‌های آرین اسپیس به حدودا ۷۷ میلیون دلار برای حجم محموله مشابه فالکون ۹، و تقریبا ۱۲۶ میلیون دلار برای حجم محموله‌ای نزدیک به فالکون هووی می‌باشد. این ایده به نظر بد نیست اما باید در نظر داشته باشیم که در حالتی که همه نقشه‌های آرین اسپیس بی نقص پیش برود، حداقل یک سال دیگر این شرکت به قله‌ای خواهد رسید که اسپیس ایکس در سال ۲۰۱۸ آن را فتح کرده است. بنابراین شاید بتوان گفت آرین ۶ پا به میدان رقابتی خواهد گذاشت که از قبل آن را باخته است.
رهرو آن نیست که آهسته و پیوسته رود
در گزارش ۳۱ صفحه‌ای منتشر شده توسط توسط دیوان محاسبات فرانسه (CDC) مربوط به سال ۲۰۱۹، ذکر شده که آرین اسپیس، رقابت برای رهبری بازار پرتاب‌های فضایی را از سال ۲۰۱۷ به اسپیس ایکس باخته بود. CDC این شکست را به طور مستقیم به ماهواره‌برهای بازگشت‌پذیر اسپیس ایکس ارتباط می‌دهد و باور نداشتن آرین اسپیس به مفهوم بازگشت‌پذیری ماهواره‌برها را از علل واگذاری رقابت می‌داند. در واقع این سازمان مشخصا به علت تصمیم آرین برای قابل بازیابی نساختن آرین ۶ بر خلاف فالکون ۹ و فالکون هووی، این شرکت را مورد انتقاد قرار داده است.
سازمان فضایی فرانسه (CNES) در حال توسعه موتور قابل استفاده مجدد پرومتئوس (Prometheus) و ماهوارهبر بازگشت‌پذیر کالیستو (Callisto) می‌باشد اما پیشرفت اندکی در هر دو پروژه حاصل شده است. در همین حین اسپیس ایکس از ماهواره‌برهای سری فالکون بهره‌برداری می‌کند. بر خلاف سری آرین ۶، که بعد از یک بار استفاده ماموریتشان پایان می‌یابد، هر ماهوارهبر فالکون ۹ بلوک ۵ را می‌توان ۱۰ بار استفاده نمود.
سازمان CDC می‌گوید رویکرد محتاطانه آرین اسپیس در طولانی مدت توانایی رقابت ندارد. این سازمان اعتقاد دارد آرین ناگزیر است نهایتا آرین ۶ را با اختصاص دادن بودجه و منابع اضافی به بازگشت‌پذیری سوق دهد. به همین خاطر هر تلاشی که تا قبل از آن کرده و هر موفقیتی که به دست آورده باشد چیزی جز وقت تلف کردن نیست. با توجه به اینکه حتی مدل بازگشت‌ناپذیر آرین ۶ تا قبل از ۲۰۲۰ آماده ارائه خدمات نخواهد شد، آرین اسپیس زمانی برای تلف کردن ندارد. هنگامی که این ماهوارهبر پروازهای خود را شروع کند ممکن است اسپیس ایکس طراحی‌های خود را بهبود داده، قسمت‌های قابل بازیابی را افزایش داده و نهایتا هزینه پرتاب‌های خود را از شرایط فعلی نیز کمتر کند. بدین ترتیب هرگونه کاهش قیمت آرین ۶ بی‌حاصل خواهد شد.
چرا آرین اسپیس این مسیر غلط را انتخاب کرد؟
احتمالا غمگینانه‌ترین بخش این داستان این است که آرین اسپیس در هنگام انتخاب بازگشت‌ناپذیر ساختن آرین ۶ دقیقا می‌دانست که چه مسیری را در پیش گرفته است. شاهد این مدعا مصاحبه‌ای است که آلین چارمیائو (Alain Charmeau) مدیر آرین گروپ سال گذشته با خبرگزاری اشپیگل آلمان انجام داد.
چارمیائو در این مصاحبه با اشاره به نیاز مبرمی که این شرکت به انعقاد قراردادهای تضمینی پرتاب با حامیان دولتی خود در اروپا برای تامین بودجه دارد گفت: «دولت‌های اروپایی باید بدون توجه به هزینه، پرتاب‌های فضایی خود را به آرین بسپارند نه به اسپیس ایکس. آن‌ها این کار را نه فقط به خاطر حمایت کردن از برنامه فضایی اروپا بلکه به خاطر حمایت از اشتغال در کشور خودشان باید انجام دهند. وقتی آلمان از خدمات آرین استفاده می‌کند به ایجاد اشتغال در کشور خود نیز کمک می‌کند.»
با این اوصاف هدف کشورهای اروپایی باید حمایت از اشتغال کارکنان آرین می‌بود؛ ضمن اینکه این شرکت ترجیح داد به جای توسعه تعداد کمی ماهوارهبر بازگشت‌پذیر، تعداد زیادی ماهوارهبر بازگشت‌ناپذیر بسازد. چارمیائو افزود: «فرض کنیم که ما سالانه ۱۰ پرتاب تضمین‌شده از سوی سازمان‌های اروپایی داریم و یک ماهوارهبر توسعه داده‌ایم که می‌تواند ۱۰ بار استفاده شود. آن وقت باید سالی فقط یک ماهوارهبر بسازیم. این منطقی نیست. من نمی‌توانم بعد از ساخت یک ماهوارهبر به کارکنان بگویم خداحافظ تا سال بعد! بنابراین ما تعداد زیادی ماهوارهبر می‌سازیم و امنیت شغلی برای کارکنان فراهم می‌کنیم»
نوشته‌ای بر سنگ قبر آرین اسپیس
تراژدی بزرگ آرین اسپیس این است: چارمیائو در تلاش برای حفظ شغل کارکنان، شرکت را به سمت نابودی هدایت کرده است. این شرکت با کنار گذاشتن پروژه‌های توسعه ماهوارهبر بازگشت‌پذیر، آینده‌اش را بر روی ماهوارهبر بازگشت‌ناپذیر آرین ۶ قمار کرد که اکنون مجبور است آن را بازگشت‌پذیر کند.
در صورتی که آرین اسپیس بازگشت‌پذیری را قبول نکند (آن هم خیلی زود)، باید با شرکت‌هایی همچون اسپیس ایکس و بلو اوریجین (Blue Origin) رقابت کند که ماهواره‌برهایی پیشرفته‌تر، ارزان‌تر و کارامدتر در اختیار مشتریان قرار می‌دهند و آن وقت چارمیائو باید برای سال بعد و سال‌های بعد از آن با کارکنان خداحافظی کند!
منبع: اسپاش