هیچ دانشجویی به اندازه کیآن زوزن در سالهای ابتدایی تحصیل خود در دانشگاه کلتک، تاثیرگذار نبود. اما در سال ۱۹۵۵ ایالات متحده او را به جرم جاسوسی به کشور خودش برگرداندند. کیآن به چین برگشت تا پدر علم پرتابگرهای فضایی و همچنین برنامه موشک بالیستیک کشورش شود و به طور گسترده به برنامه سلاح هستهای و پروژه فضایی تحت عنوان «دو بمب، یک ماهواره» کمک کرد. درحال حاضر نیز تلاشهای او مورد استفاده قرار میگیرد (در تاریخ ۹ مارس امسال، جمهوری خلق چین سیصدمین موشک لانگ مارچ خود را نیز به فضا پرتاب کرد و ۵۰۶ امین ماهواره چین را در مدار قرار گرفت).
برای تصاحب سهم بیشتر از فضا با هزینه کمتر، دولت چین سیاستهای جدیدی را برای ایجاد یک صنعت فضایی خصوصی مانند صنایع موجود در ایالات متحده از جمله شرکتهای اسپیساکس، بلو ارجین و راکتلب که ارائهدهنده خدمات کم هزینه پرتاب برای بخش فضایی هستند، تصویب کرده است.
در سال ۲۰۱۴، مجلس دولتی چین پیشنهادی تحت عنوان «سند ۶۰» ارائه کرد که در آن درهای صنایع پرتاب و ماهوارههای کوچک را به روی بخش خصوصی باز کرد. دولت این پیشنهاد را با ارائه سیاستهای مفیدی از جمله استراتژی یکپارچگی ملی (نظامی-غیرنظامی) برای انتقال فناوریهای حیاتی، پیچیده و حساس از صنایع بزرگ دولتی بخش فضایی به استارتآپهای مورد تایید مقامات، دنبال کرد. امروزه بیش از ۱۰ شرکت خصوصی پرتاب در چین روی پرتابگرها یا قطعات آنها در حال کار هستند و در حال حاضر چهار شرکت آماده هستند تا اولین اقدام خود برای رسیدن به مدار را انجام دهند.
دو شرکت مستقر در پکن، واناسپیس و آیاسپیس، به تزریق ماهوارههای کوچک به مدار با ماهوارهبرهای خود بسیار نزدیک هستند. در ۲۷ مارس اولین ماهوارهبر واناسپیس به نام OS-M1 حدود یک دقیقه پس از پرتاب از پایگاه پرتاب ماهواره جیوکوان در کویر گوبی شکست خورد و در حال حاضر، برنامهریزی شده که موشک Hyperbola-1 شرکت آیاسپیس در اوایل ماه آوریل به فضا پرتاب شود. هر دو پرتابگر نسبتا کوچک هستند و از ترکیب پیش آماده سوخت و اکسیدکننده استفاده میکنند که ارزان، قابل اطمینان و ساده میباشند اما بازدهی کمتری نسبت به سوخت مایع دارند.
در ماه اکتبر، شرکت فناوری لنداسپیس اولین پرتاب مداری توسط یک شرکت خصوصی چینی را با استفاده از یک موشک جامد انجام داد. بعد از سوخت و جدایش موفقیتآمیز مراحل اول و دوم، برای مرحله سوم موشک Zhuque-1 مشکلی پیش آمد و محموله آن از نقطه اوج ۳۳۷ کیلومتری به اقیانوس هند سقوط کرد. این ماهواره به سرعت بیشینه ۳/۶ کیلومتر بر ثانیه رسید اما برای دسترسی به مدار مد نظر به سرعت ۹/۷ کیلومتر بر ثانیه نیاز داشت.
این شرکت در حال توسعه یک پرتابگر دو مرحلهای بسیار بزرگتر و با توانایی بیشتر است که با سوخت متان مایع و اکسیژن مایع کار میکند. این شرکت امیدوار است که موشک Zhuque-2 پرواز اولیه خود را در سال ۲۰۲۰ انجام داده و همچنین بتوان آن را بازیافت کرد و قابل استفاده مجدد باشد هرچند که انجام این کار قابلیت حمل ماهوارهبر را کاهش میدهد.
در همین راستا، گروه فناوری هوافضای لینکاسپیس که در سال ۲۰۱۴ تأسیس شده است، اهداف خود را در ساخت یک پرتابگر مداری قرار داده که قادر به پرواز و فرود عمودی باشد، مشابه سناریویی که توسط Falcon9 شرکت اسپیسایکس انجام میگیرد. این شرکت میخواهد پس از آزمایش موشک زیر مداری Newline Baby خود طی سال جاری، اولین پرواز موشک سوخت مایع خود به نام NewLine-1 را در سال ۲۰۲۱ انجام دهد.
لان تیانی بنیانگذار شرکت Ultimate Blue Nebula Co. که یک شرکت مشاور فضایی در پکن است، میگوید شرکتهای پرتابگر چینی هر کدام دارای اهداف و توانمندیهای متفاوتی هستند. برخی از این شرکتها بر روی توسعه پرتابگرهای سوخت جامد تمرکز میکنند، در حالیکه دیگر شرکتها سوختهای مایع را انتخاب میکنند که میتواند باعث استفاده مجدد از راکتها شود. بعضی شرکتها نیز گزینههای خلاقانه برای ارائه خدمات گردشگری فضایی را بررسی میکنند. وی افزود : «اکوسیستم پرتابگرها بیشتر و بیشتر تکمیل میشود.»
علاوه بر اینکه شرکتهای چینی برای رسیدن به مدار و پیدا کردن مشتری برای ارسال منظومه ماهوارههای سنجش از راه دور و مخابراتی در حال رقابت هستند، این شرکتها به چین کمک میکنند تا هزینههای پرتاب را کاهش داده و مأموریتهای بیشتری را با منابع کمتر اجرا کند.
جان هوراک، استاد مهندسی مکانیک و هوافضا دانشگاه ایالتی اوهایو گفت : «کل جهان در حال حرکت به سمت سیستمهای پرتاب ارزانتر، قابل استفاده مجدد و تجاری است و هر کسی که خودش را با این توسعه منطبق نکند، ممکن است از بازی خارج شود.»
این شرکتها به سرعت در حال پیشرفت هستند و این نشاندهنده حمایت دولت از صنعت هوافضا در چین و همچنین بلوغ این صنعت است که پر از متخصصین میباشد. اما این سوال که آیا شرکتهای پرتابگر خصوصی واقعا آماده پرتاب هستند یا نه، تنها در پایگاه پرتاب پاسخ داده میشود.
شمارش معکوس برای پرتاب
اطلاعات مربوط به چهار شرکت ذکر شده:
شرکت | سال تاسیس | پرتابگر | سوخت | محموله | اولین پرتاب |
آیاسپیس | ۲۰۱۶ | Hyperbola-1 | جامد | ۳۰۰ کیلوگرم تا ۳۰۰ کیلومتری لئو | آوریل ۲۰۱۹ |
لنداسپیس | ۲۰۱۵ | Zhuque-1 | جامد | ۳۰۰ کیلوگرم تا ۳۰۰ کیلومتری لئو | اکتبر ۲۰۱۸ (شکست) |
Zhuque-2 | مایع | ۴۰۰۰ کیلوگرم تا ۲۰۰ کیلومتری لئو | ۲۰۲۰ | ||
لینکاسپیس | ۲۰۱۴ | NewLine-1 | مایع | ۲۰۰ کیلوگرم تا ۵۰۰ کیلومتری خورشیدآهنگ | ۲۰۲۱ |
واناسپیس | ۲۰۱۵ | OS-M1 | جامد | ۲۰۵ کیلوگرم تا ۳۰۰ کیلومتری لئو | مارس ۲۰۱۹ (شکست) |